Verantwoorde digitale technologie: tussen een antwoord bieden op de huidige uitdagingen en verstandig verbruik

Nu zowat alles digitaal verloopt en meer dan 90% van de jobs in Brussel tot de tertiaire sector behoort, neemt het digitale een belangrijke plaats in in de activiteiten van de hoofdstad. Dat toenemende gebruik van geconnecteerde apparaten mag dan wel handig zijn, we mogen de soms aanzienlijke ecologische en sociale impact ervan niet uit het oog verliezen. We schetsen een overzicht van de problematiek met Victoria Rase en Laura Natalis, verantwoordelijken voor het thema verantwoorde digitale technologie bij Leefmilieu Brussel.

De impact van de digitalisering

Hoewel het virtuele aspect ervan de indruk geeft dat digitale technologie immaterieel is en dus geen impact heeft, is ze in werkelijkheid verantwoordelijk voor ongeveer 4% van de broeikasgasemissies wereldwijd, net zoveel als de burgerluchtvaart dus. En dat cijfer stijgt gaandeweg exponentieel.

“We maken onszelf vaak wijs dat het gros van de impact bij de datacenters zit, terwijl ongeveer 3/4 van de milieu-impact van de digitale technologie samenhangt met onze terminaluitrusting of eindapparaten. Mensen kunnen dus zelf een rol spelen bij de vermindering van die impact, zowel op persoonlijk niveau als professioneel”, legt Laura Natalis uit. Uit de analyse van de levenscyclus van de eindapparaten (computers, telefoons, printers enz.) blijkt immers dat die toestellen heel veel hulpbronnen verbruiken, zowel bij de productie als bij de verwerking ervan wanneer ze einde levensduur zijn. Ze bestaan uit tal van metalen en de winning daarvan gaat gepaard met verontreiniging van water, van de bodem en de lucht. Bovendien zijn de werkomstandigheden bij de productie ervan zwaar, en na gebruik zijn ze lastig te recycleren. “Om een laptop van 2 kg te produceren, moet je bijna 800 kg natuurlijke hulpbronnen (fossiele en minerale energiebronnen) aanspreken en dan hebben we het nog niet over de duizenden liters zoet water die ervoor nodig zijn”, voegt Victoria Rase toe.

Dat bedrijven op grote schaal toestellen verbruiken en het feit dat die toestellen regelmatig ingeruild worden voor nieuwe versies, voedt dat systeem van de massale productie van eindapparaten.

Verantwoorde digitale technologie

De maatschappij wordt momenteel geconfronteerd met twee grote uitdagingen, vooral dan op Europees niveau: de digitale transitie (waarbij het erom draait producten en diensten zoveel mogelijk te digitaliseren) en de ecologische transitie. Hoewel ze voor Europa en de lidstaten allebei prioriteiten vormen trekken bepaalde waarnemers aan de alarmbel over het feit dat ze er soms tegengestelde agenda’s op nahouden. De digitalisering biedt dan wel oplossingen om een antwoord te bieden op de ecologische crisis, maar ze houdt geen rekening met de milieu-impact en met bepaalde sociale aspecten, zoals de ongelijke toegang tot digitale technologie, of het ethische aspect, zoals het eerbiedigen van de privacy en vertrouwelijkheid van persoonsgegevens. Een verantwoorde digitale aanpak situeert zich dus op het snijpunt van de twee grote transities en gaat op zoek naar een duurzame gemeenschappelijke basis.

Wat kunt u in uw bedrijf doen?

Voor bedrijven bestaat een eenvoudige ingreep met een aanzienlijke impact erin het materiaal zo lang mogelijk te houden. Bedrijven vernieuwen hun IT-materiaal gemiddeld om de 4 jaar, terwijl de uitrusting nog heel goed werkt. Nochtans kan een beslissing van de directie daar verandering in brengen door de wissel van het materiaal langer uit te stellen of de apparatuur te houden tot ze niet meer werkt.

Vroeger in het proces kunnen bedrijven ook aandacht besteden aan de kwaliteit van het aangekochte materiaal, en degelijkere, duurzamere, verdienstelijkere eindapparaten kiezen die gemakkelijk te herstellen zijn. Afhankelijk van het merk zijn bepaalde computer- of smartphonemodellen gemakkelijker te herstellen, of moduleerbaar, met onderdelen die je kunt vernieuwen. Grote ondernemingen kunnen ook beslissen om ecologische en sociale clausules toe te voegen aan de bestekken van hun aankoopcontracten.

Als materiaal dan toch aan vernieuwing toe is, is het aanbevolen om de oude apparaten niet te laten slingeren op zolders of in kelders. Als ze nog werken kunnen bedrijven ze aan vzw’s of scholen schenken, of ze verkopen. Refurbishing is ook een interessante optie om ze een tweede leven te geven. Als het materiaal echt niet meer bruikbaar is, kunt u het naar een inzamelpunt van een erkend recyclagecircuit brengen.

Ook qua verbruik zijn er een aantal milieuvriendelijke goede praktijken, zoals een goed beheer van de opgeslagen gegevens, een beperking van de verbruikte bandbreedte en een regelmatig onderhoud van uw apparatuur, maar Victoria Rase waarschuwt: “Je computer elke dag uitzetten is goed maar dat heeft geen impact als je hem om de 2 jaar vervangt. De valkuil bestaat erin te veel aandacht te besteden aan kleine inspanningen.”

Beschikbare begeleiding

Er bestaan heel wat tools om u te helpen de digitale transitie van uw bedrijf in goede banen te leiden:

• ISIT-BE, het Belgisch Instituut voor Sustainable IT, stelt gratis materiaal ter beschikking, zoals aankoopgidsen, documentatie rond ecologisch ontwerp of software. Het netwerk organiseert ook conferenties en webinars over het onderwerp. U kunt ook verder gaan door lid te worden van het netwerk. De aansluiting is niet duur en de prijs varieert naargelang de grootte van de onderneming. Meer info: https://isit-be.org/
• Voor Brussel heeft 1819 op zijn site een pagina over goede digitale praktijken gepubliceerd waar u al wat inspiratie kunt opdoen: https://1819.brussels/nl/infotheek/duurzaam-sociaal-ondernemen/duurzame-digitalisering-definitie-voordelen
• ‘La Fresque du Numérique’ is een leuke, participatieve workshop die de deelnemers inzicht geeft in alle ecologische uitdagingen op digitaal vlak. Het is een goede tool om alle leden van een onderneming te sensibiliseren, ongeacht het hiërarchische niveau en het kennisniveau: https://www.fresquedunumerique.org/ Victoria Rase en Laura Natalis zijn erkende begeleiders van ‘La Fresque du Numérique’ voor Leefmilieu Brussel en mogen deze workshops geven.
• Ook het referentiekader van het Label Ecodyn kan een inspiratiebron zijn voor goede praktijken die u in uw vestigingen kunt implementeren! De helpdesk staat eveneens ter beschikking voor al uw vragen.

Wil je zelf aan de slag? Dan ben je op 19/10 om 18u welkom in Leefmilieu Brussel voor een informatiesessie over het bewustmakingsinstrument ‘Fresque du Numérique’ in samenwerking met ISIT. Voor inschrijvingen en meer info: klik op deze link https://environnement.brussels/citoyen/agenda/information-session-fresque-du-numerique-digitale-fresco.

Goede praktijken invoeren om uw digitale impact te verminderen, dat is milieubeheer! Wilt u hiermee aan de slag gaan? Laat uw initiatieven erkennen door het Gewest door voor een of meerdere vestigingen een label aan te vragen: https://www.ecodyn.brussels